Hegels Lehre vom Begriff setzt Kants Lehre der transzendentalen Einheit der Apperzeption fort, sie führt deren nicht vorhandene Momente aus und legt eine spekulative Alternative zu ihr dar. Diese drei Seiten bilden in ihrer Einheit Hegels kritisches Verhältnis zu Kant. Auf der spekulativen Fassung des „ich denke” -Gedankens als des Begriffs stützen sich alle weiteren Kritiken in der Wissenschaft der Logik. Wenn Hegels Aufhebung aber nicht gelingt, bleibt das idealistische Problem, was Reinheit des Denken zu bedeuten hat.

V nasledujúcom príspevku sa snažíme zdôvodniť vyčlenenie troch typov procesov v pozorovanom vesmíre - procesov slabo, stredne a silne usmernených, a to na základe rôznej miery autonómnosti ich štruktúrnych prvkov a rôznej miery či intenzity zákonov, ktorými sú usmerňované alebo riadené. Individuálne a konkrétne procesy sú tak v podstate totožné s individuálnymi a konkrétnymi systémami, cez ktoré, v ktorých a prostredníctvom ktorých sa úplne realizujú, disponujúc tak vždy a všade vlastným substanciálnym obsahom. Na tomto základe potom vyčleňujeme slabo usmernené procesy (...) v neživej prírode s málo vyčlenenými alebo autonómnymi štruktúrnymi prvkami, stredne usmernené procesy živej prírody s oveľa väčšími, vyčlenenejšími a autonómnejšími štruktúrnymi prvkami vo forme živých buniek a postupne rastúcich a zdokonaľujúcich sa organizmov a tried organizmov a nakoniec silne usmernené procesy tzv. sociálnej prírody alebo ľudskej spoločnosti, pozostávajúcej z ľudí ako svojich základných alebo štruktúrnych prvkov a tiež z nimi generovaného technického a/lebo civilizačného "obalu", ktoré sú podobne ako živé procesy a systémy usmerňované a riadené čoraz väčším počtom pre nich špecifických vedeckých zákonov, princípov alebo "pravidiel". (shrink)

Summary In this paper I inquire by way of a phenomenological description whether the experience of an encounter with one's own mortality could not so transform a person's ethos that the virtues of justice, compassion and neighborly love could ensue. I will concentrate on such an encounter in and through the mood of dread. This paper, in opposition to Heidegger, is only concerned with it's effect regarding our ethical comportment. I claim that the mood of dread not only destroys the (...) mood of indifference, but also sends him on a pathway of self‐transforming moods. As to the “understanding” accompanying moods in the field of ethical comportment I try to show that it has the character of a direct non‐ratiocinative insight.RésuméJe voudrais dans cet article examiner, à l'aide d'une description phénoménologique, si l'expérience que constitue la rencontre avec la perspective de sa propre mort ne peut pas transformer l'éthique d'un homme de telle manière que les vertus de justice, de pitié et de reconnaissance de la dignité humaine puissent s'y développer. Je me limite ici à une telle rencontre avec un sentiment d'horreur. Cet article n'aborde — contrairement à la manière dont Heidegger conçoit l'angoisse — que l'effet sur le comportement éthique. Je suis d'avis que le sentiment d'horreur non seulement détruit celui d'indifférence, mais dispose l'homme à vouloir se changer lui‐me̊me. Quant à la »compréhension« des sentiments accompagnant le comportement éthique, je montre qu'elle a le caractère d'une intuition immédiate et non rationnelle.ZusammenfassungIn diesem Aufsatz möchte ich auf dem Wege einer phänomenologischen Beschreibung untersuchen, ob die Erfahrung einer Begegnung mit der eigenen Sterblichkeit das Ethos eines Menschen nicht so verwandeln kann, dass sich die Tugenden von Gerechtigkeit, Mitleid und mitmenschlicher Anerkennung entwickeln können. Ich beschränke mich dabei auf eine solche Begegnung in der und durch die Gestimmtheit des Entsetzens. Dieser Aufsatz erörtert — im Gegensatz zu Heideggers Auffassung der Angst — nur die Wirkung auf unser ethisches Verhalten. Ich bin der Auffassung, dass die Gestimmtheit des Entsetzens nicht nur die Stimmung der Gleichgültigkeit zerstört, sondern den Menschen auch auf einen Weg der selbstverändernden Gestimmtheiten sendet. Was das »Verstehen« begleitender Stimmungen im Bereich des ethischen Verhaltens betrifft, so versuche ich zu zeigen, dass dies den Charakter eines unmittelbaren, nicht‐rationalen Einsehens hat. (shrink)

W artykule autor ustosunkowuje się do dwóch sposobów interpretacji filozofii Marksa prezentowanych przez M. Henry w pracach "Une philosophie de la réalité" i "Une philosophie de l'eсопоmie" oraz książkach L. Althussera "Lire le Capital" i "Pour Marx". Na wstępie autor zastanawia się czy filozofia Marksa stanowi zdecydowane zerwanie z niemiecką tradycją filozoficzną, czy też stanowi jej kontynuację. Przypominając stanowisko L.Althussera autor zauważa, że odczytanie spuścizny Marksa w duchu scjentystycznym, w świetle którego materializm jest tylko odrzuceniem heglowskiego idealizmu, sprawia, że (...) unieważnia się w ten sposób ładunek humanistyczny tkwiący w sferze ideologicznej tej filozofii. Innym problemem poruszanym przez autora jest stosunek funkcji teoretycznych marksizmu do jego zadań praktycznych. Jego zdaniem teksty polityczne Marksa nie interpretują się same, lecz konieczne jest odniesienie ich do "Ideologii niemieckiej", gdzie tkwią założenia metahistoryczne nadające dopiero sens historii wydarzeniowej. Następnie autor omawia kluczowe momenty analizy M. Henry: problem materializmu historycznego i realności faktów ekonomicznych. Jest zdania, że kategoria praktyki, różnicująca w sposób zdecydowany filozofię Marksa wobec Hegla i Feuerbacha, pozwala przezwyciężyć rozziew pomiędzy opisywaną przez materializm historyczny bazą ekonomiczną a jednostką wraz z całą jej sferą subiektywności. Następnie autor udowadnia, że w "Kapitale" Marks nie redukuje człowieka do anonimowych stosunków ekonomicznych, ale kapitalistyczne prawa ekonomii interpretuje poprzez kategorie pracy wyalienowanej, której nie można wyjaśnić na gruncie faktów ekonomicznych. Artykuł kończy się tezą, że kategoria praktyki umożliwia uniknięcie dwóch skrajności w interpretacji Marksa: takiej, gdzie podmiot rozpływa się w faktach obiektywnych i innej, gdzie subiektywność podmiotowa nie pozwala dotrzeć do rzeczywistości realnej. (shrink)

Pojednává o vybraných otázkách marxistického pojetí dějin, zejména o pojetí dějin u francouzských materialistů, u Hegela a Marxe a o marxistickém dějinném determinismu v protikladu k voluntarismu, fatalismuateleologickémupojetíspolečenských jevů.

The result of 10 years' worth of painstaking research, this volume, originally published in 1926 is a sympathetic critique of certain phases of revolutionary dictatorship in Russia. Among other things it focusses on the philosophy and psychology of Marxism, Marxian economics, Bolshevism, the philosophy of Lenin and his role as an engineer of revolution, the Mensheviks, and the anarchist contribution.

Príspevok rieši definičný rámec pojmov inštitúcia a organizácia v optike filozofických a etických nástrojov štúdia vývinových špecifík teórie a praxe axiologických systémov. Hlavným cieľom je teoretické určenie týchto pojmov v záujme ich korektnej aplikácie v oblasti filozofie a etiky, kde často dochádza k ich zámene, alebo stotožňovaniu. Inštitúciu chápe ako etický, a teda aj praktický fundament existencie človeka ako indivídua, ale aj celej spoločnosti, s dôrazom na jej axiologické vymedzenie, ktoré je jej podstatou. V historickom kontinuu si všíma metamorfózy hodnotových, (...) a inštitucionálnych základov fungovania západnej civilizácie, cez jej dominantné dejinno-axiologické systémy: Staroveké Grécko, kresťanstvo a moderné politické ideológie v logike vzájomnej komparácie. (shrink)

In dieser Arbeit möchte ich versuchen, zunächst die Position von Li Zehou aus der Perspektivevon Kants Philosophie zu erläutern und dann auf dieser Grundlage zu analysieren, weshalb die marxistischen Gelehrten normalerweise zur Kritik dieser Position neigen. Während Kant glaubt, dass die politische Revolution nicht die Reform der Denkungsart des Menschen fördern kann, neigt Marx eher zu der Ansicht, dass die Aufklärung des Menschen im Sinne der Selbstverwirklichung unmöglich ist, wenn nicht zuvor die sozialen Verhältnisse oder die sozialen Strukturen, in (...) denendie Menschen leben, durch Revolution verändert worden sind. (shrink)

"Nicht nur der Historische Materialismus ist uns insgeheim in Fleisch und Blut übergegangen, wie ich bereits behauptet habe. Wir sind durchaus auch latente Anhänger der guten alten Theorie vom Klassenkampf..." Mit diesem Buch liegt eine beachtenswerte Neuinterpretation zentraler Teile des Marxismus - der Marx'schen Geschichts- und Gesellschaftstheorie - vor. In einem ersten Schritt lässt Iorio Widersprüche und Mehrdeutigkeiten im Denken von Marx sichtbar werden. Es gelingt dem Autor jedoch, diese Widersprüche im Rahmen einer einheitlichen Theorie der Gesellschaft und (...) des gesellschaftlichen Wandels zu überwinden, die vor allem darum bemüht ist, eine tief greifende Spannung zwischen dem Historischen Materialismus und dem marxistischen Konzept des Klassenkampfes aufzulösen. Diese Auflösung zeigt, wie die über-individualistisch strukturalistischen Aspekte des Historischen Materialismus mit Marxens Überzeugung zu versöhnen sind, dass menschliche Individuen Gesellschaften konstituieren und selbst ihre Geschichte machen. (shrink)

Štúdia interpretuje udalostnú hermeneutiku francúzskeho fenomenológa Clauda Romana, ktorú postuloval v publikáciách Udalosť a svet, Udalosť a čas a Tam je, a to cez prizmu umeleckej skúsenosti. Štúdia si kladie za cieľ interpretovať pojmy ako udalosť, advenant, ex-per-iancia, rekonfigurácia a ničota a poukázať na ich súvislosť s umením. Pracovná téza je: Advenant býva umelecky. Cieľom štúdie tak nie je len analýza a pred-stavenie Romanovho diela, ale aj vyzdvihnutie tendencií smerujúcich k chápaniu udalosti a advenanta v umeleckých kontúrach. Štúdia preto analyzuje (...) autorov kontext, ktorý tvorí fenomenologická hermeneutika, predovšetkým diela Martina Heideggera a Henriho Maldineya. V súvislosti s rekonfiguratívnym aspektom advenantovho bytia sa v štúdii stáva ústredným konceptom pojem figúry, z ktorého následne vyplýva problém herectva. (shrink)

Der Wahn untergräbt den westlichen Begriff des Souveräns wie er Israel als Widersacher des ewigen Friedens der Völker attackiert. Wenn dagegen der Judenstaat das Leben derer verteidigt, die unausgesetzt der antisemitische Haß bedroht, verteidigt er zugleich jenen Begriff. Es bleibt das Staunen, mit welcher Bestimmtheit die Erkenntnisse von Hobbes, Marx und Freud die Denunziation des Wahns explizieren können, die Israels Defense Forces täglich in die Praxis umsetzen müssen. Ihm verdankt sich dieses Buch.

Autor prostredníctvom skúmania literárnych diel Charlesa Dickensa, Williama Makepeaca Thackeryho, George Eliotovej a Thomasa Hardyho vytvára mozaiku viktoriánskej morálky Anglicka 19. storočia. Dospel k záveru, že uvedená doba vôbec nebola taká puritánska, ako si ju zvykneme predstavovať a morálne problémy, ktoré ľudstvo rieši v priebehu svojho vývoja sú vo svojej podstate univerzálne, hoci nie totožné. Líšia sa vo svojich individuálnych podobách, v akých sa s nimi stretávame v jednotlivých obdobiach dejín ľudstva.

Przedmowa Problematyka związana z zależnościami przyczynowymi, ich modelowaniem i odkrywa¬niem, po długiej nieobecności w filozofii i metodologii nauk, budzi współcześnie duże zainteresowanie. Wiąże się to przede wszystkim z dynamicznym rozwojem, zwłaszcza od lat 1990., technik obli¬czeniowych. Wypracowane w tym czasie sieci bayesowskie uznaje się za matematyczny język przyczynowości. Pozwalają one na daleko idącą auto¬matyzację wnioskowań, co jest także zachętą do podjęcia prób algorytmiza¬cji odkrywania przyczyn. Na potrzeby badań naukowych, które pozwalają na przeprowadzenie eksperymentu z randomizacją, standardowe metody ustalania zależności przyczynowych (...) opracowano na początku XX wieku. Zupełnie inaczej sprawa przedstawia się w przypadku badań nieeksperymentalnych, gdzie podobne rozwiązania pozostają kwestią przyszłości. Zadaniem tej książki jest podanie warunków, które powinny być spełnione przez te rozwiązania, oraz sformułowanie proceduralnego kryterium zależności przy¬czynowych jako szczegółowej realizacji tych warunków. Pociąga ono waż¬kie konsekwencje dla filozofii i metodologii nauk, które ujawnia – podany w Części II – zarys me-todolo¬gii proceduralnej. W literaturze przedmiotu brakuje w miarę wszechstronnego i systema¬tycznego omówie¬nia najnowszych filozoficznych i metodologicznych dys¬kusji na temat przy¬czynowości, co niech będzie wytłumaczeniem, dlaczego w niektórych punktach obecnej książki szczegółowo referuję trudno dos¬tępne teksty źró¬dłowe. Przymiotnik „proceduralny” używam tu w znaczeniu węższym niż Huw Price (w którego pracach właściwszy byłby termin „kryterialny”) dla podkre¬ślenia – zgodnie z łacińskim źródłosłowem procedo – że dla ustalenia przy¬czyny niezbędne jest podjęcie przez uczonych określonych interakcji z ba¬daną rzeczywistością. Zalążki zamysłu prezentowanego w tej książce przedstawiłem podczas warsztatów filozoficznych „Philosophy and Probability” w roku 2002, zor¬ganizowanych przez Instytut Filozofii Uniwersytetu w Konstancji. Wdzięczny jestem uczestnikom tych warsztatów za uwagi, a przede wszyst¬kim następującym osobom: Luc Bovens, Brandon Fitelson, Alan Hájek, Stephan Hartmann oraz Jon Williamson. Podczas międzynarodowej konferencji „Analytical Pragmatism”, zorgani¬zowanej w Lublinie w roku 2003 przez Wydział Filo¬zofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, odniosłem swoją koncepcję do prac Nancy Cartwright. Szczególnie inspirujący okazał się komentarz Huw Price’a do mojego referatu i przeprowadzona z nim dysku¬sja. Ujęcie koncepcji metodologii proceduralnej na szerszym tle współ-czes¬nego nurtu empirystycznego w filozofii nauki przedstawiłem w roku 2004 podczas konferencji „5th Quadrennial Fellows Conference”, zorgani¬zowanej przez Instytut Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Centrum Filozofii Nauki w Pittsburghu. Szczególnie pomocne w dalszych moich pra¬cach były uwagi Jamesa Bogena, Janet Kourany, Jamesa Lennoxa, Johna Nortona, Thomasa Bonka, Jana Woleńskiego i Johna Worralla, za które wyra¬żam swoją wdzięczność. Korpus książki powstał podczas mojego stażu w Centrum Filozofii Nauki w Pittsburghu, który odbyłem jako stypendysta Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej w roku akademickim 2004-2005. Uczestniczyłem w tym czasie w życiu naukowym Centrum i w pracach badawczych zespołu z Instytutu Filozofii Uniwersytetu Carnegie-Mellon w Pittsburghu kierowanego przez Clarka Glymoura. Na jego ręce składam podziękowanie za wiele po¬mocnych uwag do moich wy¬stąpień oraz tekstów i za dyskusje przede wszystkim z nim samym i z jego najbliższymi współpracownikami: Peterem Spirtesem oraz Richardem Scheinesem, a także pozostałymi członkami tego zes¬połu, doktorantami i uczestnikami seminarium badawczego „Causality in the Social Sciences”. Za wieloletnie wsparcie, wielopłaszczyznowe inspiracje towarzyszące pi¬saniu tej książki, a także liczne pomocne uwagi do jej wcześniejszych wersji dziękuję przede wszystkim Księdzu Profesorowi Andrzejowi Bronkowi oraz Księdzu Profesorowi Józefowi Herbutowi, współprowadzącemu seminarium doktorskie w Katedrze Metodologii Nauk Katolickiego Uniwersytetu Lubel¬skiego im. Jana Pawła II, jak również pozostałym uczestnikom tego semina¬rium. Dziękuję mojej Żonie, dr Annie Kawalec za wiele wysiłku włożonego w ulepszenie redakcji – językowej i merytorycznej – obecnej książki. Książkę tę można czytać na kilka sposobów. Czytelnikom zainteresowa¬nym przede wszystkim prowadzeniem badań empirycznych polecałbym rozpoczęcie od Rozdziału 2. i kontynuację pozostałych rozdziałów Części I, a następnie Dodatków. Czytelnikom zainteresowanym problemami filozo¬fii i metodologii nauk polecałbym rozpoczęcie lektury książki od Części II i uzupełniającą lekturę Rozdziału 2., a następnie Wprowadzenia i Zakończenia. Czytelnikom mniej zainteresowanym zagadnieniami teoretycznymi pole¬całbym zapoznanie się z fascynującymi dziejami odkrycia przyczyn cholery przez Johna Snowa, które rekonstruuję w Rozdziale 1. W dalszej części nato¬miast polecałbym przejście do Wprowadzenia i Zakończenia, które w mniej specjalistyczny sposób przybliżają proponowane tu rozstrzygnięcia. Tekst książki nie był dotąd publikowany. Wyjątkiem są pewne fragmenty Rozdziału 8. oraz 9., które w zmienionej postaci ukazały się w Rocznikach Filozoficznych (Kawalec 2004). -/- Lublin, luty 2006 r. (shrink)

Dziennikarstwo branżowe ma istotne znaczenie dla tworzenia i użytkowania gier komputerowych (wideo), które stanowią podstawę jednego z przemysłów kształtującej się na początku XXI wieku gospodarki kreatywnej. Przedstawiciele mediów informują o postępach w pracach nad nowymi grami, testują je przed premierą, wskazują deweloperom wady i zalety ich produkcji. W ten sposób oddziałują na opinie użytkowników oraz opisują wydarzenia i trendy związane ze środowiskami zajmującymi się bezpośrednio grami, jak też z ich otoczeniem. Celem artykułu jest prezentacja studium przypadku modelu zarządzania zasobami ludzkimi (...) w internetowej redakcji zajmującej się tematyką gier komputerowych wchodzącej w skład dużego przedsiębiorstwa medialnego. * Industry specialized journalism is essential for the creation and use of computer (video) games. They are representing one of industries from creative economy which is emerging on early XXI century. Media representatives inform about the progress in development of new titles, test them before their release date, show developers the advantages and disadvantages of their productions, impact on user feedback and describe events and trends related to the communities directly involved in the games, as well as with their surroundings. The article aims to present a case study of human resources management model in the Internet editorial absorbed in topics connected to computer games which is a part of big media company. (shrink)

Das vorliegende Buch enthaJt den Text einer Dissertation, die im Sommer-Semester 1970 von der Philosophischen Fakultat der Universitat Freiburg i. Br. angenommen wurde. An dieser Stelle mochte ich meinem Lehrer, Herrn Prof. Dr. Werner Marx, fUr die stete Forderung meiner Arbeit meinen zu­ tiefst empfundenen Dank aussprechen. Herrn Prof. Dr. H. L. Van Breda, O. F. M., Direktor des Husserl-Archivs zu Lowen, bin ich auch fUr seine Unterstutzung und die Erlaubnis, aus unver­ offentlichten Manuskripten Husserls zitieren zu durfen, besonders (...) zu Dank verpflichtet. Dank schulde ich auch dem "Deutschen Akademischen Austauschdienst" fur die Gewahrung des Stipen­ diums, das die Abfassung dieser Arbeit ermoglichte. EINLEITUNG § I. Die "Reprrisentationstheorie" und das Form-Inhalt-Modell Die Repdisentationstheorie Husserls, die er zum ersten Mal in LUI formulierte, ist moglicherweise nicht die Grundidee, wohl aber eine der wichtigsten Hypothesen seiner erst en phanomeno­ logischen Untersuchungen. Sie muBte zwar mit der Entdeckung der transzendentalen Subjektivitat und der transzendentalen Konstitution einen neuen Sinn annehmen, indessen blieb der Hauptgedanke dabei stets derselbe: die Gegenstande unserer Er­ kenntnis stellen sich selbst aufgrund intuitiver Inhalte im Erleb­ nisstrom des BewuBtseins dar, wobei der intuitive Inhalt erst mittels einer subjektiv vollzogenen Auffassungssynthese zu einem 2 (den Gegenstand) darstellenden wird. Schon auf der untersten Erkenntnisstufe ist der intuitive Inhalt der bloBe Bestand an sinnlichen Merkmalen, welche "auBer der Auffassung" bloB "Empfindungsdaten" sind. (shrink)

In den neueren Forschungen zur marxschen Werttheorie wird einhellig und mit besonderem Nachdruck darauf hingewiesen, dass abstrakte Arbeit eine gesellschaftliche Eigenschaft der Arbeitsprodukte ist. Häufi g verstehen die Autoren unter dem mehrdeutigen Adjektiv jedoch Verschiedenes. Im folgenden Beitrag zeige ich, dass schon Marx zu unterscheidende Sachverhalte im Sinn hatte, als er die gesellschaftliche Dimension der Wertsubstanz hervorhob: ihren Bezug zur gesellschaftlich notwendigen Durchschnittsarbeitszeit, ihren Bezug zum gesellschaftlichen Bedarf und die Geschichtlichkeit der warenproduzierenden Gesellschaft. Ich denke, wir müssen auf der (...) Linie von Marx einen Schritt weiterdenken. Die Hauptthese des Beitrags ist, dass die marxsche Werttheorie an Überzeugungskraft gewinnt, sobald den drei Bedeutungen des Adjektivs gesellschaftlich eine weitere zur Seite gestellt wird: die gesellschaftliche Wertschätzung. Inwiefern sich diese These durch anderweitige anerkennungstheoretische Überlegungen im Kapital untermauern lässt, wird abschließend diskutiert. (shrink)

Cieľom, ktorý premýšľa táto štúdia, je zápas o zmysel (deštrukcie) dejín metafyziky odohrávajúci sa na pozadí reflexie filozofického odkazu Parmenida. Leitmotív problému sa spája so zmyslom (deštrukcie) dejín metafyziky ako západnej ontológie (Heideggerova pozícia); identifikáciou platonskej (metafyzickej) tradície ako falošného vedenia nazerajúceho v pravde existujúce jestvujúcno, ktoré sa vo svetle tézy o neexistencii absolútnej pravdy a jej explikáciou stáva konkrétnym výkonom časového a konečného ľudského bytia (pozícia Nietzscheho). Nietzsche a Heidegger poukazujú na to, že prvým momentom, ktorý si musíme uvedomiť (...) je, naša (metafyzická) schopnosť teoreticky fundovať zmysel sveta. Na tejto ambícii je následne vybudovaná celá naša duchovná tradícia. Nietzscheho kritika Parmenidovho spôsobu myslenia znamená skôr kritiku domyslenia jeho základných predpokladov v platonskom variante metafyziky. Takto koncipovaná kritika je prijateľná rovnako pre Heideggera. Spor nastane až vo finálnom zmysle dejín metafyziky – zatiaľ čo Nietzsche ich vidí ako zavŕšenie morálneho videnia sveta a teda ako problém kritiky metafyzikou maskovaného nihilistického rozmeru morálky, Heidegger vidí zavŕšenie dejín metafyziky ako bytostné zabudnutie (doslova zakrývanie) otázky bytia, teda ako problém ontologický. Čo ale Heidegger odmieta doviesť do dôsledkov, sú nihilistické konzekvencie svojej ontológie, odhalené a tematizované práve prostredníctvom Nietzscheho kritiky morálky, v ktorej je práve zabudnutosť bytia demaskovaná vo svojom (konečnom) nihilistickom rozmere. (shrink)

Článok sa zaoberá tematikou filozofického problému ja. Konfrontuje rôzne teórie za cieľom prísť s alternatívou, ktorá ich v istom zmysle zároveň vyťažuje i prekonáva. Najskôr je predstavená koncepcia Colina McGinna, ktorý poukazuje na vzdorovitosť ja voči bežným teoretickým prístupom a dospieva k „transcendentálnemu naturalizmu“. Tento postoj spočíva v tvrdení, že existuje skrytá objektívna štruktúra ja, ktorú však kvôli svojim kognitívnym obmedzeniam nie sme schopní nahliadnuť. Ďalej prichádzajú na radu na psychologických výskumoch založené úvahy Daniela Wegnera a Daniela Dennetta. Ja podľa (...) nich nie je ničím objektívne uchopiteľným, ale len užitočnou konštrukciu našich myslí. Následne sú oba pohľady zhodnotené skrze optiku „anomálneho monizmu“ Donalda Davidsona: dospievame k názoru, že ja je na fyzikálnej realite závislá, no zároveň prísnym vedeckým popisom a zákonom unikajúca entita – podobne, ako Davidsonove „mentálne udalosti“. Filozofický problém ja nespočíva v obmedzenosti našej poznávacej schopnosti, ale v tom, že sme bytosti schopné žiť v dvoch navzájom nezlučiteľných konceptuálnych ríšach – vo svete prísnej vedy a vo svete slobodných a zodpovedných osôb. Ja nemá skrytú objektívnu štruktúru; je to mentálny konštrukt, ktorý má však v rámci autonómnej mentálnej ríše nesmierny význam. (shrink)

Artykuł prezentuje koncepcję śmierci pióra najwybitniejszego znawcy myśli św. Tomasza w Niemczech w XX wieku. Sformułował ją zasadniczo w czterech następujących dziełach: Tod und Unsterblichkeit, Unsterblichkeit - eine nicht - christliche Vorstellung, Tod und Unsterblichkeit, Herkunftslose Zukunft und Hoffnung ohne Grund. Nawiązywał do tej problematyki w trzech innych pracach: Uber den Bergriff der Sunde, Herkunftslose Zukunft und Hoffnung ohne Grund, Uber platonischen Mythen. Interpretację śmierci i umierania wyznacza u Piepera, potwierdzana przez współczesne nauki empiryczne jako słuszna, realistyczna koncepcja człowieka oraz (...) wizja egzystencji ludzkiej wyrażona w metaforze pielgrzymowania. Smierć postrzega Pieper jako zjawisko naturalne, a zarazem przeciwne naturze ludzkiej - efekt procesu, któremu z konieczności podlega każdy człowiek. Jednocześnie paradoksalnie śmierć jawi się jako akt najbardziej wolny, zawsze świadomy, pochodzący z głębi osoby. Czyni on człowieka spełnionym, czyli doskonałym, pod warunkiem że oznacza decyzję dobrą, właściwą, tj. wskazuje na przejście do rzeczywistości wyższej. Pieper akcentuje inne jeszcze elementy śmierci i umierania, a czyni to w polemice z trzema nurtami myśli współczesnej, które z perspektywy antropologii Tomasza naznaczone są błędnymi rozwiązaniami. Myśliciel z Munster podkreśla więc, iż śmierć nie jest pozornym, lecz przeciwnie - rzeczywistym zjawiskiem, dosięga bowiem całego duchowocielesnego człowieka. Nie gaśnie wszakże cały człowiek, nadzieja na przezwyciężenie śmierci zakłada niezniszczalność duszy ludzkiej, lęk przed śmiercią złagodzić może dostrzeżenie w niej elementu kary, a nie jego negacja. Swymi analizami o śmierci i umieraniu Pieper ubogaca współczesną myśl niemiecką z dwóch powodów: po pierwsze, prezentuje ostateczne sytuacje życia ludzkiego w kontekście nadziei na ich przezwyciężenie; po drugie, śmierć ukazuje jako spełnienie egzystencji. (shrink)

W latach 80. i 90. ubiegłego stulecia pojęcie postmodernizmu budziło skrajne emocje. Po jednej stronie lokowali się kpiarze i skrajni sceptycy, którzy uznali pisarstwo postmodernistyczne za humbug i wytwór intelektualnej mody. Po drugiej stronie znajdowali się ci, którzy w postmodernizm uwierzyli aż za bardzo, widząc w nim festiwal wszelkich różnic, a zarazem nadejście długo wyczekiwanego królestwa wolności. Czym był jednak w swej istocie ów straszny bądź ekscytujący postmodernizm? I czy nie nadszedł już czas, by spojrzeć na tę sprawę odrobinę chłodniejszym (...) okiem? W Polsce wydaje się to tym bardziej wskazane, że tematykę postmodernizmu i ponowoczesności rozwijali w swych pracach głównie anglosascy marksiści, których twórczość została w naszym kraju po 1989 roku niesłusznie, choć ze zrozumiałych względów zaniedbana. Bohaterowie Goodbye Mr. Postmodernism to Perry Anderson, David Harvey, Fredric Jameson, Terry Eagleton oraz Slavoj Žižek, których autor umieszcza pod wspólnym szyldem „późnej lewicy". Książka stanowi zarazem encyklopedyczne wprowadzenie do ich teorii, jak i próbę uchwycenia nowego klimatu lewicowej myśli, która manierze wiecznej emancypacji oraz upodobaniu do kolorowych marginesów (wspólnym postmodernizmowi i "nowej", zrodzonej pod koniec lat sześćdziesiątych lewicy) coraz częściej przeciwstawia skłonność do odpowiedzialnej etycznie refleksji. (shrink)

Rzeczywistość przyrodnicza poznawana jest dzięki metodom empirycznym. Jej tajemnice odkrywane są w dużym zakresie dzięki rozwojowi ich metodologii. Formułowane są hipotezy i tworzone teorie wyjaśniające odkrywane zjawiska. Jednakże w tym uporządkowanym świecie pojawiają się i takie zdarzenia, których wystąpienie ma charakter przypadkowy. Z tej racji zostanie zastosowana filozoficzna koncepcja przypadku wypracowana przez Grzegorza Bugajaka i przewidziana przez niego do analizy treści teorii naukowych oraz klasyfikacji zdarzeń przypadkowych. Zostanie ukazana użyteczność tej koncepcji w obszarze ochrony środowiska. W tym celu na początku (...) zaprezentowana zostanie treść propozycji Bugajaka, a następnie omówione będą okoliczności pojawiania się w przyrodzie zjawisk przypadkowych, rodzących dylematy poznawcze u przyrodników. Podjęte analizy zostaną zilustrowane konkretnymi przykładami. W rezultacie wskazane zostaną te sposoby interpretacji przypadku z koncepcji Bugajaka, które mogą okazać się przydatne w pracach ekologów. -------------- Zgłoszono: 05/08/2020. Zrecenzowano: 16/10/2020. Zaakceptowano do publikacji: 24/11/2020. (shrink)

In der gegenwärtigen Debatte um Kritik und spezifischer um verschiedene Begründungsformen der kritischen Theorie spielt die kritische Theorie der Anerkennung, wie sie von Axel Honneth über die letzten 25 Jahre entwickelt worden ist, eine zentrale Rolle. Diese Theorie soll im vorliegenden Beitrag vorgestellt werden. Um den Aufbau und die Funktionsweise dieser Theorie richtig zu verstehen, ist es unabdingbar, sich zunächst zu vergegenwärtigen, wie sich Honneth in der Tradition der kritischen Gesellschaftstheorie positioniert, also innerhalb jenes Theorieprojekts, das seine Wurzeln bei Hegel (...) und Marx findet und durch Horkheimer in den 1930er Jahren Programm geworden ist. Nach der Lesart, die ich vertreten möchte, entwickelt Honneth seine Anerkennungstheorie vor dem Hintergrund eines wahrgenommenen Scheiterns der ersten und zweiten Generation der Frankfurter Schule an der methodischen Anforderung einer immanenten Kritik, die für das Projekt einer kritischen Gesellschaftstheorie definierend ist. Beides – die methodische Anforderung einer immanenten Kritik, wie sie Honneth begreift, und das Scheitern, das Honneth bei Horkheimer, Adorno und Habermas wahrnimmt – wird Gegenstand des ersten Teils (1) dieses Beitrags sein. „Anerkennung“ wird von Honneth als der Begriff eingeführt, mit dem das Kernproblem einer kritischen Gesellschaftstheorie gelöst werden soll. Mit dem Begriff der Anerkennung soll es nämlich, wie wir im zweiten Teil (2) eingehender nachvollziehen werden, möglich sein, Zugang zu konkreten Ansprüchen auf Befreiung zu finden, die von der Gesellschaft geschaffen und zugleich verletzt werden. In einer Diskussion ideologischer Anerkennung werde ich zuletzt (3) mögliche Grenzen der kritischen Theorie der Anerkennung Honneths aufzeigen, die sich unmittelbar aus dem Erbe der Frankfurter Schule, wie Honneth es begreift, ergeben. (shrink)

Als wir bei Sonnenuntergang gerade durch die Herde Nilpferde hindurchfuhren, stand urplötzlich, von mir nicht gesucht, das Wort »Ehrfurcht vor dem Leben« vor mir. Der Pfad im Dickicht war sichtbar geworden. Nun war ich zu der Idee vorgedrungen, in der Welt- und Lebensbejahung und Ethik miteinander enthalten sind. Albert Schweitzer Seit fast 100 Jahren steht der Name Albert Schweitzer für aktives humanitäres Engagement. Dank seiner Philosophie der »Ehrfurcht vor dem Leben«, die er gemeinsam mit seiner Frau Helene Bresslau im Urwaldhospital (...) in Lambarene verwirklichte, gehört er zu den am meisten bewunderten Menschen der Welt. Mit dreißig Jahren ein geachteter Theologe und gefeierter Interpret der Orgelwerke Johann Sebastian Bachs entschloss er sich, noch ein Medizinstudium zu absolvieren, um den Ärmsten der Armen zu helfen. Ernst Luther nähert sich diesem Humanisten mit philosophisch-kritischen Betrachtungen, ordnet dessen Leben und Werk in die Umbrüche seiner Zeit ein und resümiert, was von Schweitzers Gedankengut bewahrt werden sollte. Ernst Luther, Jg. 1932, Studium der Pädagogik, Geschichte/Germanistik, extern Philosophie, Gasthörer Medizin an der Universität Halle; Promotion Dr. phil. 1961 zur medizinischen Anthropologie Viktor von Weizsäckers an der Universität Greifswald; Dr. sc. phil. 1970 Universität Halle mit einer Arbeit über Ethik in der Medizin. Herausgeber und Mitautor zahlreicher Arbeiten zur Ethik in der Medizin. Mitglied im Albert-Schweitzer-Komitee e. V. Weimar, im Deutschen Hilfsverein für das Albert-Schweitzer-Spital Lambarene, Frankfurt a. M., in der Internationalen Albert-Schweitzer-Vereinigung. Von 2000 bis 2002 Mitglied der Enquete-Kommission des Deutschen Bundestages Recht und Ethik in der Medizin. Inhalt: Vorwort Albert Schweitzer - der friedlichen Menschheit zugehörig Das »Bergwerk der Ethik« Das Menschenbild aus Schweitzers philosophischer und religiöser Sicht Albert Schweitzer und Karl Marx Albert Schweitzers Gedanken zu Kultur und Ethik in den Weltreligionen Albert Schweitzer und die Ethik in der Medizin Ethik und Völkerfrieden Sozialethik gegen Kolonialpolitik und Rassenhass. (shrink)

W styczniu 1919 roku w odrodzonej Rzeczypospolitej odbyły się wybory do Sejmu Ustawodawczego. Efektem prac Sejmu było uchwalenie Konstytucji w marcu 1921 roku, a także wielu uchwał, m.in. w sprawie reformy rolnej. Największą prawicową siłą w Sejmie była Narodowa Demokracja, skupiona w Związku Ludowo-Narodowym, który z klubu parlamentarnego przekształcił się w 1919 roku w partię polityczną. Celem artykułu jest opis i analiza udziału posłów ZLN, wybranych z obszaru województwa kieleckiego, w pracach Sejmu Ustawodawczego. Podstawę źródłową analizy stanowiły przede wszystkim sprawozdania (...) stenograficzne z posiedzeń Sejmu. Omówiono sylwetki czterech parlamentarzystów, byli to: Konstanty Kowalewski, Franciszek Mazur, Witold Poklewski-Koziełł i Zygmunt Seyda. Reprezentowali oni różne klasy społeczne. Ich zaangażowanie w prace Konstytuanty było odmienne, ale wszyscy starali się solidarnie reprezentować klub parlamentarny ZLN. Największą aktywnością wykazywał się Seyda, prawnik pochodzący z Wielkopolski. (shrink)

W styczniu 1919 roku w odrodzonej Rzeczypospolitej odbyły się wybory do Sejmu Ustawodawczego. Efektem prac Sejmu było uchwalenie Konstytucji w marcu 1921 roku, a także wielu uchwał, m.in. w sprawie reformy rolnej. Największą prawicową siłą w Sejmie była Narodowa Demokracja, skupiona w Związku Ludowo-Narodowym, który z klubu parlamentarnego przekształcił się w 1919 roku w partię polityczną. Celem artykułu jest opis i analiza udziału posłów ZLN, wybranych z obszaru województwa kieleckiego, w pracach Sejmu Ustawodawczego. Podstawę źródłową analizy stanowiły przede wszystkim sprawozdania (...) stenograficzne z posiedzeń Sejmu. Omówiono sylwetki czterech parlamentarzystów, byli to: Konstanty Kowalewski, Franciszek Mazur, Witold Poklewski-Koziełł i Zygmunt Seyda. Reprezentowali oni różne klasy społeczne. Ich zaangażowanie w prace Konstytuanty było odmienne, ale wszyscy starali się solidarnie reprezentować klub parlamentarny ZLN. Największą aktywnością wykazywał się Seyda, prawnik pochodzący z Wielkopolski. (shrink)

Zusammenfassung: Dieser Beitrag schlägt einen neuen, bewegungsorientierten grenztheoretischen Ansatz vor. Gegen politikphilosophische Konzeptionen, die Grenzen als statisch und unpassierbar fassen, wird unter Verweis auf historische und empirische Studien gezeigt, dass und inwiefern Grenzen dehnbar, fluktuierend und beweglich sind. Auf dieser Grundlage wird im folgenden Abschnitt argumentiert, dass sich dynamische Prozesse der Grenzziehung am angemessensten in Sinne von Zirkulation begreifen lassen: Anstatt Mobilität zu verhindern und stabile Formen von Ein- bzw. Ausschluss zu etablieren, stellen Grenzen Regime sozialer Zirkulation dar, welche Menschen, (...) deren Arbeitskraft und Steuern im Interesse der Schaffung gesellschaftlicher Ordnung und wirtschaftlichen Mehrwerts regulieren. Unter Rückgriff auf Marx’ Konzept der ursprünglichen Akkumulation präsentiere ich anschließend eine Neubeschreibung von Grenzen als beweglichen Instrumenten ökonomischer und sozialer Aneignung – ich bringe dies auf den Begriff „Ausdehnung durch Ausschließung“. Im abschließenden Abschnitt untersuche ich, welche Gestalt „Ausdehnung durch Ausschließung“ unter den Bedingungen von Klimawandel annimmt und inwiefern dabei Bevölkerungsgruppen produziert werden, die in höchstem Maße verletzlich und ausbeutbar sind. (shrink)

In lieu of an abstract, here is a brief excerpt of the content:Plautus vs. Terence: Audience and Popularity Re-ExaminedHolt N. Parker Ich seh’, die Philologen, sie haben dich, so wie sich selbst betrogen.—Goethe, Faust II, 7426–27The cliché that Plautus was boffo at the box office while Terence was an aesthetic snob kept alive only through a series of NEA grants seems ineradicable. Since the most recent book on Plautus once again bases much of its argument on this old chestnut, it (...) seems necessary to correct the widespread myth. 1 The ancient testimonia are unambiguous and will, I trust, put an end once and for all to this false picture.I. PlautusThere is exactly one piece of direct evidence about Plautus’ popularity during his lifetime. The prologue for the revival of Casina 2 states that this is a play (14): quam vos probastis qui estis in senioribus and (17): haec cum primum acta est, vicit omnis fabulas. 3 Admittedly, this is not necessarily first-person testimony, but it certainly implies that Casina, at least, had been a hit at its original performance. That is it. The endlessly repeated statements calling Plautus “the most successful comic writer of antiquity” 4 rest on nothing else. [End Page 585]Career and BackersOther than this single passage, the following have been used as evidence of Plautus’ success:Plautus wrote at least twenty-one plays, almost certainly those we now have, which were held to be his consensu omnium (Gell. 3.3.3). 5 There were probably some others which we do not have. 6 This implies a career with some degree of popularity, although over how long a period we do not know. 7 However, applying the same criterion (number of plays) with the same uncertainty (length of time), we have thirty-four titles of comedies for Naevius, forty-two for Caecilius, the same number of fabulae togatae from Afranius, and forty-three mimes from Laberius.Plautus was associated with T. Publilius Pellio for Stichus (didasc.; 200 B.C.), Menaechmi (404), 8 Epidicus (Bacch. 214–15), and probably Bacchides itself. 9 Though we have no idea how long the association lasted, Pellio’s presence in at least three plays seems to imply some form of standing relation. This in turn implies that Pellio had faith in Plautus’ popularity and that, if Pellio stuck with him for a while, his faith was justified. This association, however, allows us to infer no more about his popularity from play to play than does the steady backing of L. Ambivius Turpio for Caecilius and Terence (Hec. 14–27; see below).The only other didascalic notice for Plautus says that Pseudolus was presented at the Ludi Megalenses in 191 B.C. under M. Junius Brutus (cos. 178, RE 48), the city praetor. These were the games at which the temple of the Magna Mater was dedicated. 10 E. Fraenkel argues that [End Page 586] Plautus’ selection for such an event means that he, “a quell’epoca era considerato da giudici competenti il migliore commediografo di Roma.” 11 Rather, it means that Plautus was considered one of the best. 12 Plautus was not the only playwright presented. 13Revivals and ReputationThere is also evidence from the period after Plautus: Great stress has been laid on the fact that Plautus’ plays were given revivals. The problem lies in the word “revival,” which is used anachronistically to invoke an image of modern long runs, usually assumed to have taken place during the poet’s lifetime. 14 The best evidence for these revivals is Cas. 5–22. 15 Careful reading, however, reveals several things (11–15):nos postquam populi rumore intelleximus studiose expetere vos Plautinas fabulas, antiquam eius edimus comoediam, quam vos probastis qui estis in senioribus; nam iuniorum qui sunt non norunt, scio.After we learned from the talk of the people that you were eagerly longing for plays by Plautus, we have produced an old play of his, [End Page 587] which you approved, you who are in the older generation, for those who are younger don’t know it, I’m sure.Not only is there no evidence for any repetition during the poet’s lifetime, the passage states explicitly that Plautus, far from having... (shrink)

Wenn der Übergang von der antiken zur mittelalterlichen und modernen Philosophie als Übergang von den metaphysischen zu erkenntnistheoretischen Problemen des Menschen charak¬terisiert wurde, so lässt sich der Übergang von der modernen zur gegenwärtigen, bzw. "nachmetaphysischen" Philosophie als eine Kehre vom abstrakten Subjekt zum konkreten, in der Welt situierten Ich - zum "Mich" kennzeichnen. Gerade diese "neo-sokratische" Revolution der Philosophie des 20. Jahrhunderts drückt für die Autorin die wesentliche Tendenz zur Anthropologisierung der gnoseologischen und ontologischen Problematik beziehungsweise ihre differentia specifica aus. (...) Die Verfasserin betont, dass im Laufe dieser Kehre nicht nur die sogenannte "Philosophie des Menschen" (die Lebensphilosophie, die philosophische Anthropologie, der Existentialismus, der Personalismus, die Phänomenologie des Lebens u.a.), sondern auch ihre wichtigsten Alternativen (der Dekonstruktivismus, der Postmodernismus, der Feminismus) sich als Negation des abstrakten Subjekts der Modernität formiert und entwickelt haben. Diese "anti¬moderne Einstellung" entstand im 19. Jahrhundert als Widerstand gegen den Glauben, dass die Vernunft der Gesetzgeber der Wirklichkeit sei, um mit Nietzsche, Wittgenstein, Heidegger und Foucault zur Nicht-Philosophie überzugehen und sich schließlich, in den 80er Jahren des 20. Jahrhunderts, in eine Thematisierung des Endes zu verwandeln. So bleibt heute, in der Epoche des "Ende", des Endes der "Großen Erzählungen", der Großen Illusionen, der all¬umfassenden, totalen und totalitären Systeme, heute, wo nicht nur Gott, Marx und Kommu¬nismus für tot erklärt sind, sondern auch "der Mensch" mit seinen klassischen Attributen von Kosmotheros, Held und Herrscher, zweifellos nur eines - nicht das identitätsstifende Cogito, sondern das Ende selbst. Das Ende als Fragestellung, als Diskurs über uns und es selbst. Wenn die Frage des Endes eigentlich die große Frage des Sinnes und des Ganzen ist, so ist der Grund dafür die Tatsache, dass in dem gigantischen Haufen des "Alles", das die postmoderne Welt der Ge-gensätze bildet, der Sinn völlig verwischt ist, so dass anscheinend eine einzige Frage übrig geblieben ist: "What are you doing after the orgy?" Was bleibt übrig, wenn alles verfügbar geworden ist? Es scheint als ob die sogenannte "obèse", oder Hypertelie der postmodernen Welt, para¬doxerweise das Zeugnis des letzten Stempels der Apokalypse. Und vielleicht ist das, was die ge¬genwärtige Philosophie interpretiert oder zu Ende als Ende (be)schreibt, eigentlich nur das letzte Kapitel des ältesten Drehbuchs der Welt. (shrink)